Öz

İstanbul, Türkler ve Müslümanlar için önemli bir siyaset, kültür ve bilim merkezi olduğu gibi Arnavutlar için de özel bir öneme sahiptir. Arnavutların dünyasında İstanbul’un özel yeri Arnavut halk edebiyatında kendini göstermiş ve birçok edebi metinde İstanbul teması işlenmiştir. Arnavut edebiyatında İstanbul, Balkanlardaki Arnavutların siyasal ve sosyal koşullarının belirlendiği, Arnavutların kaderini düşünen “Baba Sultan”ın yaşadığı ve zaman zaman da aleyhlerine kararların alındığı bir “yer” olarak dile getirilmiştir. Arnavut Halk Edebiyatı, Arnavutların bu şehre karşı olumlu ya da olumsuz derin varoluşsal duygularını ortaya koymaktadır. Söz konusu metinlerde İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti olduğu gibi Arnavutlar için de kültür, eğitim, siyaset ve askeri merkezi olarak görülür. 1912 Balkan savaşı öncesinde Arnavutluk haricindeki diğer Balkan Devletleri Osmanlı Devleti’nden bağımsızlıklarını kazanmışlardı. Arnavutluk’un da Osmanlı İmparatorluğu’ndan 1912 Balkan Savaşı esnasında bağımsızlığını ilan ederek ayrılmasından sonra Arnavutlar için yavaş yavaş önemini kaybetmeye başlayan İstanbul’un yerini Paris, Viyana ve diğer batılı şehirler almıştır. Önce aydınlar sonra da halkın bir bölümü gözlerini İstanbul’dan batı şehirlerine çevirdiler. Bu makalenin amacı Arnavut halk edebiyatındaki İstanbul ile ilgili metinleri tespit ederek, İstanbul’un Arnavutlar arasındaki konumu ve halkının kolektif hafızasındaki varlığını analiz etmektir. Çalışmada Arnavut halk edebiyatında var olan örneklerle, İstanbul’un kültürel, politik ve sosyal olarak önemli bir merkez olduğu dile getirilmiştir. Aynı zamanda Arnavutların birçok unsurunun ve oryantal epistemilerinin İstanbul’daki ile aynı ekoller, merkezler ve fikir hareketlerinden oluştuğu görülmektedir. Bu makalede ayrıca Arnavut halk edebiyatında İstanbul şehrinin varlığını tespit ederek, böylece Arnavutların hafızasında kültürel ve sosyo-politik bir “merkez” olarak rolünü anlamayı ve açıklamayı çalıştık. Sonuç olarak, İstanbul şehrinin Arnavut halkı için ontolojik ve epistemolojik önemi hâlâ devam ettiği anlaşılmaktadır. Çalışmamızdaki araştırma metodu kütüphane tabanlı araştırmaya dayalıdır; çalışma metodu ise tanımlayıcı ve analitiktir. Yazılan kaynaklar haricinde, Kosova, Arnavutluk ve Türkiye’deki kütüphanelerde bulunabilen, Osmanlı alfabesindeki el yazması Arnavut şiirlerini de kullanılmıştır. Çünkü klasik Türk şiiri etkisindeki Arnavut şiirinin manzum şekillerini araştırmak için, bu şiirin Osmanlı harfleri ile yazılmış halinin gerekli olduğu kanaatindeyiz.

Anahtar Kelimeler

İstanbul, Arnavut Halk Destan ve Türküleri, Halil ve Muyi destanı

Tamamına ulaşmak için link: DERGİPARK