Evet, konumuz 2 Nisan 2023 Bulgaristan seçimleri... Ancak seçime 2-3 gün kala konuşulan hükümet değil yeni seçimin tarihi... Yani yeni seçim Temmuz 2023’te mi yoksa Ekim 2023’te yerel seçimlerle birlikte mi olacak?
Komşumuz Bulgaristan, 2020’nin yaz aylarında başlayan protestolar ve ardından 11 Temmuz 2021’de yaşanan seçimle birlikte girdiği siyasi krizden bir türlü kurtulabilmiş değil. Bunda da en büyük sorun siyasi uzlaşı kültürünün olmayışı. Özellikle de seçimi önde tamamlayan iki büyük siyasi partinin hükümet kurma konusunda anlaşamamaları. Her parti hükümette olmak istiyor. Fakat tek başına. Ancak alınan oylar bunun için yeterli olmuyor. Diğer partilerin katılımı ise hükümet kurmak için gerekli olan sayıya ulaşılmasına yetmiyor.
Sandıktan çıkan tablo çok partili ve parçalı bir hükümet kurma olanağına izin veriyor. Bu ise başka bazı etkenler ve etkiler nedeniyle kurulan hükümetin kısa sürede son bulmasına yol açıyor. Doğal olarak geriye geçici hükümet, seçim hükümeti veya teknokratlar hükümeti kalıyor. Bu ise vatandaşın sisteme olmasa bile siyasi partilere olan güvenini etkiliyor. Böyle olunca da seçimlere katılım düşük oluyor.
O kadar ki son 2 yıl içinde yapılan 4 seçimde katılım, 4 Nisan 2021’deki %50.61 katılım hariç hep %50’nin altında. En son 2 ekim 2022’de yapılan seçimlerde bu oran %39.41. Son 2 yılda beşincisi olacak olan 2 Nisan 2023 seçimlerinde de katılım konusunda çok büyük bir değişiklik beklenmiyor.
Bulgaristan, siyasi partiler açısından oldukça zengin bir ülke. Ancak bunlar içinde yaklaşık son 17 yıldır istikrarlı bir şekilde konumunu koruyan 2 parti bulunuyor. Biri GERB diğeri de üye ve seçmen kitlesinin büyük çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu HÖH (Hak ve Özgürlükler Hareketi) yani DPS (Divijeniye Za Prava İ Svobodi). Bulgar Komünist Partisi’nin devamı konumundaki Bulgar Sosyalist Partisi (BSP-Bılgarsko Sosyalistiçeska Partiya) ise her geçen gün kan kaybetmeye devam ediyor.
Erime bu hızla giderse, gelecek seçimlerde parlamentoda görmeme olasılığı bile çok yüksek. Onun yerini de büyük bir olasılıkla Levitsata yani Solcular adlı sol parti alacak gibi görünüyor. Bunun da en büyük nedeni var olan “popülist siyasetin” Bulgaristan’da da çok etkili olması.
Son 2 yılda yapılan 4 parlamento seçimine de damgasını vuran 2 popülist parti oldu. Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski gibi bir TV programcısı ve komedyen olan Slavi Trifanov’un İTN (İma Takıv Narod-Öyle Bir Halk Var) partisi büyük bir atılım yapar. 4 Nisan 2021’deki seçimden 2’ci, 3 ay sonra 11 Temmuz 2021’de yapılan seçimden de 1. parti olarak çıkar.
Yarattığı hayal kırıklığı veya yanlış siyasi hamleler nedeniyle olsa gerek İma Takıv Narod (Öyle Bir Halk Var), 14 Kasım 2021’de yapılan seçimlerden 4. parti olarak çıkar. Çünkü bu kez, yıldızı parlayan ya da parlatılan, umut bağlanan parti Amerika’dan ve Kanada’dan gelen Kiril Petkov ile Asen Vasilev’in başında bulunduğu PP (Prodıljavame Promyanata-Değişime Devam) partisi siyaset sahnesindeki yerini alır. Ve girdiği ilk seçimden 1. parti olarak çıkar. Bu seçimde de yarışın PP (Prodıljavame Promyanata-Değişime Devam) ile 17 yıldır Bulgaristan siyasetinin kurumsal partilerinden biri haline gelen GERB (Grajdani Za Evropeysko Razvite Na Bılgariya-Bulgaristan’ın Avrupa Gelişimi İçin Vatandaşlar) partisi arasında olacağı kesin.
Kamuoyu araştırmalarının çoğunda GERB-SDS (Grajdani Za Evropeysko Razvite Na Bılgariya-Bulgaristan’ın-Avrupa Gelişimi İçin Vatandaşlar/Sıyuz Na Demokratiçnite Sili- Demokratik Güçler Birliği) ittifakını önde görünüyor. Bazı kamuoyu araştırmaları da PP-DB ittifakının seçimi 1. parti olarak göğüsleyeceğini söylüyor. Fakat kim kazanırsa kazansın farkın çok az olacağı kesin.
Bazı kamuoyu araştırmaları GERB-SDS ittifakının PP-DB (Prodıljavame Promyana-Değişime Devam/Demokratiçna Bılgariya-Demokratik Bulgaristan) ittifakına karşı seçimi %24.8’e %24.1, %26.5’e %25.6 gösterirken bazı kamuoyu araştırmaları da PP-DB’nin GERB-SDS’ye karşı seçimi kazanacağını gösteriyor.
Seçmen kitlesinin ve üyelerinin çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu HÖH’e (DPS) gelince... Yapılan tüm kamuoyu araştırmaları 6 partinin gireceği tahmin edilen parlamentoda, oy oranı konusunda farklı sayılar verseler de HÖH’ün 3. parti olacağı konusunda hem fikir.
Peki istikrarlı bir hükümet kurulabilir mi ya da Ekim 2023’te yerel seçimlerle birlikte tekrar yeni bir genel seçim mi görünüyor? Seçimi önde tamamlayan ve birbirine rakip olan iki parti uzlaşmadığı veya uzlaşamadığı sürece kalıcı ve istikrarlı bir hükümet kurmak zor.
Bazı iddialara göre Amerika da bunun farkında ki, ilk iki partinin hükümet ortaklığı yapması için baskı uygulmaya devam ediyor.
Amerika’nın bu sayede üyelerinin ve seçmenlerinin çoğunu Türklerin oluşturduğu HÖH’ü (DPS) de devre dışı bırakmaya çalıştığı söyleniyor.
Aslında bu konuda Amerika yalnız da sayılmaz. Bir ittifaklar yarışı olan bu seçimde aşırı milliyetçi partiler ile BKP’nin (Bılgarsko Komunistiçeska Partiya-Bulgar Komünist Partisi) ittifak yaptığı bir ortamda bütün partilerin uzak durduğu bir parti varsa o da HÖH (DPS).
Ancak seçim sonrasında ortaya çok farklı bir hükümet senaryosunun çıkma olasılığı da zayıf değil. Çünkü ekonomik kriz, hayat pahalılığı, toplumsal hoşnutsuzluk partileri farklı çözüm önerilerini, değişik senaryoları kabule zorlayabilir.
Bekleyip göreceğiz...